09 376 14 11
Boek uw afspraak

Uw levensverzekering na de hervorming van het huwelijksvermogensrecht

Laatste update: 15-03-2023

Het huwelijksvermogensrecht regelt het vermogen van gehuwden. Welke goederen zijn van de ene echtgenoot, welke van de andere en welke goederen zijn gemeenschappelijk? Op 1 september 2018 is het nieuwe huwelijksvermogensrecht in werking getreden.

Dat heeft ook een impact op de levensverzekeringen die echtgenoten hebben afgesloten. Vooral wanneer de oorspronkelijk begunstigde echtgenoot overlijdt voor de levensverzekering uitkeert.

Eigen en gemeenschappelijke goederen

Voor gehuwden bestaan er drie soorten goederen:

  • eigen goederen van de ene echtgenoot
  • eigen goederen van de andere echtgenoot
  • gemeenschappelijke goederen

Huwelijksvermogensstelsels

Welke goederen eigen zijn, en welke gemeenschappelijk, hangt af van het huwelijksvermogensstelsel dat u kiest.

Als u geen huwelijkscontract sluit, valt u onder het wettelijk stelsel van de gemeenschap van goederen. Dat betekent dat de goederen die u al had op het moment van het huwelijk eigen blijven, bv. een onroerend goed dat u eerder kocht. Goederen die u na het huwelijk verwerft, zijn in principe gemeenschappelijk, bv. uw loon, huurinkomsten van een eigen woning. Grote uitzondering zijn erfenissen: alles wat u erft, blijft eigen, ook wat u erft na uw huwelijk.

De meeste partners die een huwelijkscontract sluiten, kiezen voor scheiding van goederen. Iedere partner behoudt dan zijn eigen vermogen. Zij hebben dan geen gemeenschappelijk vermogen.

Levensverzekering

Een levensverzekering wordt bij overlijden van de verzekerde meestal uitgekeerd aan de overlevende echtgenoot/echtgenote (de begunstigde).

Gehuwd onder Wettelijk stelsel gemeenschap van goederen: premies betaald met gemeenschappelijk geld

Is een levensverzekering een eigen goed? Dat is nogal ingewikkeld: de verzekering op zich is een eigen goed van de verzekeringnemer, maar de premies werden betaald met gemeenschappelijke goederen.

Dat maakt het vooral ingewikkeld als de verzekeringnemer zijn contract wil afkopen bij het overlijden van de oorspronkelijk begunstigde. De verzekeringnemer moet dan een (fictieve) afrekening doen. Tenzij hij bewijst dat hij de premies met eigen gelden heeft betaald.

Voor wie getrouwd is onder scheiding van goederen is er hier geen probleem, omdat er dan geen gemeenschappelijke goederen zijn.

Twee momenten van belastbaarheid

Er zijn twee mogelijke momenten waarop Vlabel, de Vlaamse belastingdienst, een uitkering van een levensverzekering wil belasten:

  • Wanneer de begunstigde (normaal de langstlevende echtgenoot/echtegnote) het bedrag krijgt bij overlijden van de verzekeringnemer/verzekerde. De begunstigde betaalt dan erfbelasting, vroeger successierechten genoemd. Dit levert op zich geen problemen op.
  • Wanneer de verzekeringsnemer zijn contract afkoopt na het overlijden van zijn echtgenoot/echtegenote. Dit is dus het geval waarbij de begunstigde van het contract eerst overlijdt. De verzekeringnemer kan er dan voor kiezen zelf het gespaarde bedrag op te nemen. Vlabel belast dan de helft van de afkoopwaarde. Vlabel baseert zich daarvoor op een wettelijke fictie in de VCF (Vlaamse Codex Fiscaliteit, dit is het Vlaams wetboek dat allerlei belastingen zoals de erfbelasting en registratiebelasting regelt). Het is inderdaad een fictie, want de verzekeringnemer erft niets, maar betaalt wel erfbelasting. Belasting volgens deze regel noemen we de bijzondere opeisbaarheid, omdat de erfbelasting niet verschuldigd is omwille van het overlijden van de echtgenoot.

De nieuwe regels vanaf 1 september 2018

De hervorming van het huwelijksvermogensrecht is in werking getreden op 1 september 2018. Deze datum van inwerkingtreding betekent dat de nieuwe regels van toepassing zijn voor wie vanaf die datum is gehuwd.

Normale en bijzondere opeisbaarheid van de erfbelasting

Na de hervorming van het huwelijksvermogensrecht heeft Vlabel zijn werkwijze herbekeken.

We zagen dat de verzekering eigen is, maar de premies betaald werden met gemeenschappelijk geld. De verzekeringnemer moet dan eigenlijk de nalatenschap vergoeden. De helft van de betaalde premies maken immers volgens de wet deel uit van de nalatenschap. Volgens de regels van de normale opeisbaarheid van successierechten, kunnen die belast worden op het moment van het overlijden van de oorspronkelijk begunstigde echtgenoot.

Maar Vlabel kan ook nog belasten volgens de regel van de bijzondere opeisbaarheid.
Daardoor loopt de verzekeringnemer het risico dat hij op een deel van de premies tweemaal belasting betaalt:

  • Eenmaal bij het overlijden van zijn echtgenoot: de helft van de premies maken (fictief) deel uit nalatenschap op basis van de normale opeisbaarheid.
  • Eenmaal wanneer hij zijn contract afkoopt: de helft van de afkoopwaarde wordt dan belast op basis van de bijzondere opeisbaarheid.

Dit is een ongewenst effect, waar Vlabel allicht niet bij heeft stil gestaan. Het valt nog af te wachten of Vlabel hieraan zal sleutelen.

Uw contactpersonen

Bart Van Hoorickx Bart Van Hoorickx

Financieel & fiscaal adviseur - Investeringsconsulent

Stuur een mail
M +32 476 26 95 96