Aansprakelijkheid of burgerlijke aansprakelijkheid, wat is daar nu juist de betekenis van?

Laatste update: 15-06-2023

De term ‘aansprakelijkheid’ en meer bepaald ‘burgerrechtelijke aansprakelijkheid (BA)’ komen we in het dagelijkse leven veelvuldig tegen. Zie jij door het bos de bomen nog en kan jij de verschillende begrippen en vormen van aansprakelijkheid van elkaar onderscheiden?

Onderstaande beknopte samenvatting geeft een overzicht van de basisbeginselen van de aansprakelijkheid. Zo zal je zien dat een aansprakelijkheidsverzekering zeker geen overbodige luxe is.

Aansprakelijkheid, burgerrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid

De term aansprakelijkheid op zich betekent dat iemand aangesproken kan worden en de (negatieve) gevolgen dient te dragen van een gebeurtenis.

Eerst en vooral moeten we de termen burgerrechtelijke aansprakelijkheid en strafrechtelijke aansprakelijkheid van elkaar onderscheiden¹. Bij burgerrechtelijke aansprakelijkheid gaat het om aansprakelijkheid tussen burgers onderling en staat de vergoeding van het slachtoffer centraal. Bij strafrechtelijke aansprakelijkheid gaat het over de relatie burger-staat, waarbij de persoon die een overtreding begaat moet bestraft worden. In dit artikel gaan we dieper in op de eerste pijler: de burgerlijke aansprakelijkheid.

Contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid

Binnen die burgerrechtelijke aansprakelijkheid moeten we dan weer een onderscheid maken tussen de contractuele aansprakelijkheid en de buitencontractuele aansprakelijkheid². De contractuele aansprakelijkheid volgt uit het niet nakomen van een bepaalde verplichting uit een contract/overeenkomst. De buitencontractuele aansprakelijkheid, ook wel onrechtmatige daad genoemd, staat dan weer los van een contract. Bij beide vormen komt het er op neer dat een persoon die aan een andere persoon schade heeft veroorzaakt, diens schade moet vergoeden.

Binnen de buitencontractuele burgerrechtelijke aansprakelijkheid moeten we een laatste belangrijk onderscheid maken: de foutaansprakelijkheid³ en foutloze aansprakelijkheid.

Welke elementen zijn van belang?

1. Fout
   Het gaat niet alleen om een bepaalde handeling maar ook een onvoorzichtigheid of het nalaten om iets te doen. Men gaat na of een normale zorgvuldige burger in dezelfde situatie ook zo zou gehandeld hebben.
   Dit heet het principe van de ‘goede huisvader’.
2. Schade
3. Oorzakelijk verband
   Zonder de fout zou de schade zich niet voorgedaan hebben.

In het geval van de foutloze aansprakelijkheid valt 1 van deze elementen weg: de fout.

Er moet dus geen foutieve gedraging zijn, een band met de schade verwekkende gebeurtenis volstaat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de aansprakelijkheid voor dieren. (vb. de eigenaar of bewaker van een hond is aansprakelijk indien de hond iemand bijt).

Goed om weten: in sommige gevallen wordt de aansprakelijkheid wettelijk beperkt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij werknemers. Een werknemer is tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst enkel aansprakelijk voor zijn/haar bedrog, zware fout of veel voorkomende lichte fout⁴.

Een aansprakelijkheidsverzekering dekt de aansprakelijkheid en dus het risico dat een persoon schade moet vergoeden aan het slachtoffer.

In bepaalde gevallen is zo’n verzekering zelfs verplicht, zoals de BA motorvoertuigen. Deze verzekering zorgt voor de vergoeding van de schade die je met jouw voertuig aan anderen toebrengt. Zonder deze verzekering mag je met je voertuig niet op de openbare weg.

Aansprakelijkheid kan zich ook voordoen in andere gevallen, hieronder een aantal voorbeelden:

In uw familiale sfeer:

• Je breekt tijdens de housewarming van je vriendin een beeld.
• Je loopt op straat per ongeluk tegen iemand aan, deze persoon struikelt en breekt zijn pols.
• Je kind rijdt met zijn/haar fiets tegen de auto van de buurman
• Jouw hond bijt een voorbijganger op straat

De familiale verzekering dekt deze risico's.

Je huurt een woning:

• Je vergeet de kraan dicht te draaien waardoor er waterschade is
• Jouw frietketel veroorzaakt brand.

De waarborg huurdersaansprakelijkheid dekt deze risico’s. Sinds 1 januari 2019 gelden er nieuwe regels, klik hier voor meer informatie.

Je hebt een onderneming

• Een werknemer laat bij een klant gereedschap op de vloer vallen waardoor een tegel breekt.
• Een klant brengt zijn laptop binnen voor een herstelling. De laptop valt in jouw zaak van de tafel en het scherm breekt.
• De herstelling van de douchekraan bij een klant is niet goed uitgevoerd, er ontstaat een lek en de klant heeft hierdoor waterschade

De verzekering BA Uitbating dekt deze risico’s.

Let op !
De waarborg BA Uitbating dient onderscheiden te worden van de waarborgen beroepsaansprakelijkheid en bestuurdersaansprakelijkheid.

1) Een samenloop tussen burgerrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid is mogelijk. Het ene sluit het andere niet uit.
2) Ook tussen de contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid kan er, in bepaalde gevallen, samenloop zijn.
3) Het befaamde artikel 1382 van het Burgerlijke wetboek
4) Artikel 18 van de Wet Arbeidsovereenkomsten